In een open brief aan Minister van Onderwijs Hilde Crevits doen we voor een tweede maal op deze website een oproep voor meer aandacht in het onderwijs voor de gevaren van open water en van de zee in het bijzonder. Aan de hand van een oplijsting van verdrinkingen en bijna-verdrinkingen van het afgelopen jaar willen we ieder die betrokken is bij de opvoeding van onze kinderen even doen stilstaan bij de trauma's die hierdoor veroorzaakt worden bij nabestaanden en slachtoffers, terwijl verdrinking meestal te voorkomen is. Wij hopen hiermee dat Onderwijs middelen en tijd ter beschikking stelt om het onderwerp aan bod te laten komen in onze basisscholen.

Geachte Mevrouw de Minister,
 

Ieder jaar opnieuw maken wij een oplijsting van incidenten in België van bijna-verdrinkingen en verdrinkingen in zee waarover wij het afgelopen jaar in de media konden lezen. Die lijst vullen we aan met incidenten waarover niet gerapporteerd wordt in de media, maar waarover we kunnen lezen in het jaarlijks werkverslag van het IKWV. Maar niet alleen in zee, ook in zwemvijvers, rivieren, vallen doden door verdrinking te betreuren. Ook deze gevallen nemen we nu voor het eerst mee in de oplijsting.

Waarom een oplijsting? Met een oplijsting van ernstige incidenten willen we duidelijk maken hoe acuut het probleem van verdrinking is, in het bijzonder onder jongeren, en hoe levensnoodzakelijk sensibilisatie en opvoeding over de gevaren van open water en van de zee in het bijzonder zijn. Waarom wordt in het onderwijs geen aandacht besteed aan  waterveiligheid terwijl verkeersvrijheid wel hoog op de agenda is ingeschreven? Omdat het over minder incidenten gaat? Omdat sensibiliseren over de gevaren van de zee niet past in het vakantieplaatje dat wordt opgehangen van strand en zee, en toeristen zou kunnen afschrikken?
 

Oplijsting incidenten van bijna-verdrinkingen en verdrinkingen
 

- 15/6/2017: Jongetje (4) verdronken in Gavers in Harelbeke. De kleuter was met zijn moeder omstreeks 17 uur aangekomen aan de strandzone van het provinciedomein in Harelbeke. Een halfuur later deed ze aangifte van zijn verdwijning. Het jongetje kon niet zwemmen.
 

- 25/6/2017: Aan de linkerkant van de Westelijke Strekdam in Oostende, een onbewaakte zone, zijn leden van Chiro Sint-Jan uit Gent in moeilijkheden geraakt toen ze in zee zwommen. Achteraf verontschuldigde de leiding zich bij de ouders maar zo'n inschattingsfout had de leiding niet mogen maken. Anderen in het water zien gaan waar het niet mag, mag geen argument zijn om ook zelf met een gerust gevoel het water in te gaan. Gelukkig waren er geen grote gevolgen.
 

- 26/6/2017: Twee jonge dames van 24 en 13 jaar uit Charleroi worden door enkele omstaanders en de politie uit de zee gered in Oostende. Ze bevonden zich op precies dezelfde plaats als waar op 25/6 leden van de Chiro in moeilijkheden raakten, een onbewaakte zone dus. Er werd opgedragen een proces-verbaal op te stellen omdat zwemmen in een onbewaakte zone volgens het politiereglement verboden is waaraan een boete van 250 euro vasthangt. Of hieraan gevolg gegeven werd weten we niet.
 

- 5/7/2017: In vakantiepark de Flaasbloem in het Nederlands Brabantse Chaam is een jongetje van 8 uit Zonnebeke (West-Vlaanderen) om het leven gekomen. Hij is verdronken in het natuurbad.
 

- 13/7/2017: In een bewaakte zone in Middelkerke verkeren twee kinderen in nood net voorbij de brandingszone. Ze worden gered door de strandredders. De zee omstandigheden zijn deining (0,6-0,8 m) met sterke backwash en onderstroom. Ref.: werkingsverslag 2017 van IKWV.
 

- 15/7/2017: Drie tienermeisjes in moeilijkheden tijdens late zwempartij in zee in Bredene. De drie vriendinnen waren aan het zwemmen nadat de strandredders al vertrokken waren. De hulpdiensten rukten uit maar konden meteen terugkeren omdat de drie zich op eigen krachten in veiligheid konden brengen, hoewel één ervan volledig uitgeput en onderkoeld was.
 

- 18/7/2017: In Koksijde wordt een Franstalig 14-jarig meisje uit zee gered door de strandredders. Ze zat een veertigtal meter ver in zee, in een bewaakte zone. Ze geraakte niet meer terug door de stroming. Ze was het bewustzijn verloren.
 

- 24/7/2017: 15-jarige scout dood teruggevonden in meer van Bütgenbach.
 

- 6/8/2017: Vijf toeristen en vier strandredders moesten naar het ziekenhuis worden overgebracht bij een reddingsactie in zee. Een persoon was in het water in problemen geraakt aan een strandhoofd. Toen enkele familieleden ter hulp schoten, geraakten ook zij in de problemen. Het incident gebeurde iets voor 18:30 in onbewaakte zone.
 

- 15/8/2017: Triatleet (52) wordt plots onwel tijdens het zwemmen in onbewaakte zone in de Blaarmeersen. Onderkoeling is alvast zeer onwaarschijnlijk, aangezien het water van de Blaarmeersen meer dan twintig graden warm is en de man een wetsuit droeg. Zijn compagnon die met hem is en gealarmeerd wordt door de man kan hem met risico voor zijn eigen leven naar het droge helpen waar hij gereanimeerd wordt door twee redders die toevallig daar waren en aan hun shift zouden beginnen om 11 uur. De man hangt tussen leven en dood. De man zwom in een onbewaakte zone, wat zelfs ook voor triatleten wordt afgeraden, zo zegt voorzitter Giancarlo Rangan van de Meetjeslandse Triathlon Vereniging.

 

- 19/8/2017: twee kinderen van 4 en 6 jaar komen omstreeks 17 uur in moeilijkheden in een onbewaakte zone op het strand van Bredene. Er is enorm veel wind, de rode vlag is de ganse dag gehesen, nog in de nasleep van springtij. (ref.: werkingsverslag 2017 van IKWV). Twee redders van de Bredense strandreddingsdienst lopen meteen het zeewater in en kunnen door hun snelle optreden beide kinderen tijdig op het droge helpen. De ouders waren op het ogenblik van de feiten niet aan de waterlijn te bespeuren, de kinderen waren alleen het water ingegaan. Door de hevige zee waren ze verrast geweest en onmiddellijk de zee ingetrokken.
 

- 19/8/2017: in Blankenberge gaat een persoon in een bewaakte zone te water. Hij wordt door de stroming gegrepen en kon onmogelijk op eigen kracht terug aan land. Hij werd door zwemmende redders uit het water gehaald. Ref.: werkingsverslag 2017 IKWV.

 

Statistieken incidenten aan zee
 

Tot zover de incidenten die uitgebreid het nieuws haalden. In het werkingsverslag van het IKWV lezen we volgende statistieken van incidenten die aan zee plaatshadden tijdens het bewakingsseizoen (1/7-31/8 + sommige periodes in mei, juni en september). Het aantal tussenkomsten van de strandredders voor baders in nood in bewaakte zone bedroeg 112, in onbewaakte zone 46. Voor baders met rubberbootjes en luchtmatrassen moesten de strandredders 36 keer tussenkomen in bewaakte zone, 5 keer in onbewaakte zone.

Oproep
 

Gezien de gevaren van open water danig worden onderschat, en de zwemcapaciteiten van kinderen worden overschat - ‘ze hebben toch een zwembrevet’ - en de begeleiding of het toezicht falen, of enige vorm van beveiliging rond water ontbreekt, denkt u niet dat het hoog tijd is dat men in het onderwijs de nodige inspanningen doet om  kinderen bewust te maken van de gevaren van open water. Hiermee kan men niet vroeg genoeg beginnen.
 

Met onze VZW Safe Coastal Tourism trachten wij al jaren de aandacht van de overheid te trekken. Echter zonder ondersteuning van uw Departement Onderwijs is het draagvlak voor sensibilisatie en opvoeding heel beperkt, moeten wij jammer genoeg vaststellen.
 

Ons idee? In 2016 won onze VZW op Belgisch en op Europees niveau de Sea Change ideeënwedstrijd (https://www.safecoastaltourism.org/press/safe-coastal-tourism-vzw-ontvangt-zowel-de-europese-als-de-belgische-eerste-prijs-van-de ) welke gelanceerd werd door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), wat leidde tot een campagne die afgelopen zomer 2017 aan de kust liep: http://www.vliz.be/seafetyfirst/seachange-project . Maar in februari 2018 eindigt deze campagne, en ebt alle aandacht weer weg. Deze campagne focuste op strandveiligheid en preventie van verdrinking in zee.

Mag het echter duidelijk zijn uit bovenstaande oplijsting dat  àlle open wateren onder de aandacht moeten worden gebracht.  Meer nog, strand- en waterveiligheid zou expliciet moeten opgenomen worden in de eindtermen van het basisnderwijs, wat vandaag nog niet het geval is. Kan er geen voorbeeld genomen worden aan Nederland? Waar het vanzelfsprekend is dat kinderen onderricht krijgen over waterveiligheid. Waar fondsen worden ter beschikking gesteld om lespakketten te ontwikkelen. Bekijkt u even deze site: waterveilig.nl , u vindt er heel wat lesmateriaal dat gratis te downloaden is.
 

Hopelijk bent u ook bekommerd om de strand- en waterveiligheid van onze kinderen, en reageert u op onze oproep.
 

Alvast dank voor het lezen van deze brief.

en met vriendelijke groeten,
 

Dr. Caroline Danneels

Voorzitter VZW Safe Coastal Tourism