Iedere zomer duikt er er wel weer een artikel op in de media dat ons waarschuwt voor een massaal aanspoelen van kwallen aan onze kust. En dat is dit jaar (2017) niet anders zo lezen we in 'Opletten voor venijnige kompaskwallen aan onze kust'.

Dat er begin juli veel kwallen aanspoelden, had onder meer te maken met het mooie weer en met de windrichting. De kwallen spoelen aan op het strand als gevolg van sterke onderstromingen waar ze niet tegenop kunnen zwemmen. De meest te vrezen kwal aan de Belgische kust is de kompaskwal omdat deze venijnig kan netelen.

Wil je meer weten over kwallen en over wat aan te vangen met kwallenbeten, lees dan volgende artikelen.

• 'Kwallenkwesties', uit De Grote Rede, informatieblad uitgegeven door het VLIZ, nummer 43
• 'Eerste hulp bij een kwallensteek' uit De zeekrant van het VLIZ, editie 2016

Hierna volgt een overzicht van wat je best weet over kwallen aan de Belgische kust:

• In de lente en de vroege zomer verschijnen de oorkwallen. Deze zijn ongevaarlijk voor mensen, maar kunnen toch een milde huidirritatie teweeg brengen.
• Ook vroeg in het voorjaar spoelt de blauwe haarkwal aan. Deze soort veroorzaakt een branderige en jeukende pijn.
• Tijdens de zomer en herfst zijn het vooral de kompaskwal en de zeepaddenstoel die aan onze kust stranden. De zeepaddenstoel is onschadelijk maar de kompaskwaal, herkenbaar aan de typische bruine windroos, kan venijnig netelen. Zijn tentakels bevatten duizenden minuscule netelcellen, waaruit een kwal gif kan inspuiten zodra het in aanraking komt met de huid van een zwemmer. Die netelcellen bevinden zich trouwens niet alleen op de tentakels, maar soms ook op het lijfje. Het contact met de netelcellen doet pijn, maar vooral het gif zorgt voor rode striemen en zelfs wonden op de huid. Houd er rekening mee dat zelfs als kwallen al een tijdje op het strand liggen, ook als ze al dood zijn, zij toch nog netelen, zij het vaak trager en met minder gevolg.

Advies:

• Voorkomen is beter dan genezen. Tracht daarom direct contact met eender welke kwal, in het water of erbuiten, te vermijden.
• Wat je niet moet doen als je geneteld wordt door een kwal: spoelen met urine, drinkwater of alcohol, de achtergebleven netelcellen kunnen hierdoor alsnog worden geactiveerd;.Ook net wrijven of krabben van de getroffen huid, de achtergebleven netelcellen kunnen nog meer gif vrijgeven.
• Wat je wel moet doen: de huid eerst met zeewater spoelen. Een spoeling met azijn werkt enkel bij de kompaskwaal, maar geeft meer pijn bij andere soorten.
• Overgebleven tentakelresten verwijder je best zo snel mogelijk met een mengsel van 50% natriumcarbonaat (NaHCO3, zuiveringszout) en 50% zeewater en de huid schoonschrapen met een bankkaart of een lange schelp. 
• Om de pijn te verminderen dompel je de getroffen zone 20 minuten in water van 45°C (of zo heet als te verdragen). Neem eventueel een pijnstiller.
• De huidirritatie kan nog wel even aanhouden, maar zou na maximaal enkele weken volledig moeten zijn verdwenen.
• Roep medische hulp in bij hoofdpijn, ademhalingsproblemen, braken of koorts of wanneer er een andere ernstige allergische reactie optreedt.
• Zijn je ogen geraakt,spoel met fysiologisch water en ga zo snel mogelijk langs bij een arts.
• Aangeraden wordt om de aangetaste zone te beschermen tegen de zon om kans op vorming van littekens (bruine vlekken) te verminderen.

foto: de kompaskwal (VLIZ)